Hợp đồng thông minh là gì?

Hợp đồng thông minh là các thỏa thuận kỹ thuật số tự thực hiện được viết bằng mã máy tính tồn tại trên mạng lưới blockchain. Hợp đồng thông minh đã trở thành công nghệ thiết yếu trong sự phát triển liên tục của tiền mã hóa, là chìa khóa cho việc tạo ra và hoạt động nội bộ của các ứng dụng phi tập trung (DApp).

Hãy đọc tiếp để cùng khám phá khái niệm, cách thức hoạt động của hợp đồng thông minh và cách hợp đồng thông minh được sử dụng trong lĩnh vực tiền mã hóa ngày nay.

Tóm tắt

• Hợp đồng thông minh là các thỏa thuận kỹ thuật số tồn tại trên blockchain. Chúng sẽ tự động thực hiện khi một số quy tắc xác định trước nhất định được đáp ứng.

• Công nghệ này là nền tảng để vận hành trơn tru các ứng dụng phi tập trung, phụ thuộc vào quyền tự chủ và tính bất biến mà các hợp đồng thông minh mang lại.

• Hợp đồng thông minh được viết bằng các ngôn ngữ lập trình như Solidity, Vyper và Rust.

• Dù dự án Ethereum được ghi nhận là tiên phong trong việc đưa hợp đồng thông minh vào không gian tiền mã hóa vào năm 2015, nhưng nhà mật mã học ban đầu Nick Szabo đã đề xuất khái niệm thỏa thuận kỹ thuật số tự thực hiện lần đầu tiên vào năm 1994.

• Hiện nay, các dự án lớn bao gồm Aave, Civic và Uniswap áp dụng hợp đồng thông minh cho nhiều trường hợp sử dụng khác nhau.

Xem xét kỹ hơn về hợp đồng thông minh

Hợp đồng thông minh là các thỏa thuận kỹ thuật số được mã hóa được viết cho mạng lưới blockchain. Sau khi được triển khai, hợp đồng thông minh thường không thể bị thay đổi hoặc xóa. Công nghệ này có thể giảm đáng kể nhu cầu về các bên trung gian đáng tin cậy khi tạo và thực hiện thỏa thuận. Trong khi các hợp đồng trong thế giới thực yêu cầu luật sư soạn thảo và các bên trung gian giám sát mọi bất đồng thì các điều khoản của hợp đồng thông minh được viết bằng mã bất biến, có thể kiểm định công khai và tự động thực hiện khi các điều kiện cụ thể được đáp ứng.

Hợp đồng thông minh là nền tảng xây dựng nên các ứng dụng phi tập trung (DApp). Khả năng tương tác của hợp đồng thông minh có nghĩa là hợp đồng thông minh có thể cộng dồn để tạo ra các sản phẩm ngày càng phức tạp, hoạt động mà không cần đến sự giám sát hoặc tham gia của bất kỳ bên trung gian nào - kể cả người sáng tạo ra chúng. Do đó, cụm từ “money lego” thường được sử dụng để mô tả các ứng dụng dựa trên hợp đồng thông minh.

Nguồn gốc của hợp đồng thông minh

Nick Szabo đặt ra thuật ngữ hợp đồng thông minh. Trong một bài luận năm 1994, nhà mật mã học, nhà khoa học máy tính và người tiên phong về tiền kỹ thuật số thời kỳ đầu đã mô tả các thỏa thuận được vi tính hóa sẽ tự động thực hiện khi đáp ứng các điều kiện xác định trước. Tuy nhiên, khi Szabo lần đầu viết về hợp đồng thông minh, công nghệ để triển khai loại hợp đồng này vẫn chưa khả dụng. Điều đó đã thay đổi với sự ra đời của Bitcoin.

Mặc dù Bitcoin hỗ trợ các hợp đồng thông minh đơn giản nhưng hầu hết đều được viết ra cho các blockchain hỗ trợ các ngôn ngữ lập trình phức tạp hơn. Các nền tảng như Ethereum, Solana, Avalanche, Polkadot, và Cardano đều hỗ trợ DApp được xây dựng bằng hợp đồng thông minh.

Ethereum, ra mắt vào năm 2015, được công nhận rộng rãi vì đã đưa các hợp đồng thông minh vào không gian tiền mã hóa. Dự án này đặt ra mục tiêu mở rộng chức năng của công nghệ blockchain tiên phong xuất hiện cùng với sự ra mắt của Bitcoin vào năm 2009. Hợp đồng thông minh của Ethereum chạy trên Máy ảo Ethereum hay EVM - một phần mềm kỹ thuật số chịu trách nhiệm thực hiện mã và triển khai hợp đồng thông minh.

Hợp đồng thông minh hoạt động như thế nào

Hợp đồng thông minh được viết bằng các ngôn ngữ lập trình như Solidity, Vyper và Rust, trong đó Solidity là ngôn ngữ phổ biến nhất hiện nay để mã hóa các hợp đồng thông minh dựa trên Ethereum. Ngôn ngữ lập trình được sử dụng để xây dựng hợp đồng thông minh với các quy tắc và logic được xác định trước. Nói một cách đơn giản, logic này sẽ là "nếu X xảy ra thì làm Y".

Sau khi được viết, mã sẽ được biên dịch thành định dạng mà máy có thể đọc được gọi là bytecode. Blockchain có thể hiểu bytecode, không giống như ngôn ngữ lập trình ban đầu và do đó có thể thực hiện các quy tắc của hợp đồng thông minh. Khi người dùng tương tác với một hợp đồng, blockchain sẽ phản hồi bằng cách tự động thực hiện hành động đúng thông qua giao dịch. Các giao dịch này được thanh toán bằng phí gas.

Cách sử dụng hợp đồng thông minh

Hợp đồng thông minh là nền tảng của nhiều đổi mới blockchain trong những năm gần đây. Ví dụ: bằng cách tận dụng công nghệ hợp đồng thông minh, các nhà phát triển đã kiếm tiền từ tác phẩm nghệ thuật và vật phẩm sưu tầm kỹ thuật số, đồng thời đang trong quá trình phi tập trung hóa ngành tài chính (DeFi). Hãy xem một số ví dụ cụ thể.

Aave

Một ví dụ về ảnh hưởng của công nghệ đối với không gian DeFi là Aave. Giao thức vay và cho vay không lưu ký phi tập trung này cho phép người dùng kiếm lợi nhuận và vay tài sản bằng cách nạp tài sản vào bể thanh khoản. Người dùng cũng có thể vay các khoản vay có thời hạn cực ngắn, không thế chấp, được gọi là các khoản vay chớp nhoáng, cho phép người dùng hoán đổi tài sản thế chấp dễ biến động lấy một tài sản ổn định với khả năng thanh lý thấp hơn. Mang tính phi tập trung và dựa trên mô hình ngang hàng, giao thức này dựa vào hợp đồng thông minh để vận hành.

Civic

Dịch vụ xác minh danh tính cá nhân Civic cũng sử dụng hợp đồng thông minh để cung cấp dịch vụ xác minh danh tính an toàn với chi phí thấp. Dự án này cho phép người dùng có toàn quyền truy cập và kiểm soát thông tin danh tính cá nhân của họ, mang lại cho cá nhân quyền riêng tư cao hơn khi tương tác với các dịch vụ kỹ thuật số. Civic được xây dựng trên blockchain Solana, được coi là đối thủ cạnh tranh chính của nền tảng Ethereum.

Uniswap

Uniswap, một sàn giao dịch phi tập trung hàng đầu, dựa vào hợp đồng thông minh để các bể thanh khoản hoạt động trơn tru trong các market maker tự động liên quan. Tại đây, hợp đồng thông minh được mã hóa để xác định giá token của bể thanh khoản tại thời điểm bất kỳ. Điều này cho phép giao dịch được hoàn thành theo cách hoàn toàn phi tập trung.

Lời kết

Hợp đồng thông minh được cho là xương sống của không gian tiền mã hóa hiện đại, là nền tảng cho hoạt động của DApp và các dự án tiên phong được xây dựng xung quanh hợp đồng thông minh. Công nghệ này hỗ trợ trụ cột của tiền mã hóa – tính phi tập trung – bằng cách loại bỏ nhu cầu về các bên trung gian tập trung. Kết quả là, không cần nói nhiều về tầm quan trọng của chúng đối với ngành. Như chúng ta đã thấy từ các ví dụ về hợp đồng thông minh ở trên, công nghệ này đang được sử dụng theo nhiều cách khác nhau, chắc chắn sẽ có những trường hợp sử dụng mới.